Từ kênh đầu cơ thay thế đến cú sụp đổ 80%
Trong nhiều thập kỷ, trà Phổ Nhĩ, một sản phẩm lên men đặc trưng của tỉnh Vân Nam, không chỉ là một thức uống mà còn được xem như một kênh đầu tư độc đáo. Từ giữa thập niên 2010, khi thị trường bất động sản bắt đầu chững lại, tầng lớp trung lưu tại Trung Quốc đã tìm đến các "tài sản thay thế" như đồng hồ xa xỉ, dược liệu quý, và đặc biệt là trà Phổ Nhĩ với niềm tin rằng giá trị của chúng sẽ tăng theo thời gian.
Niềm tin rằng "trà càng để lâu càng có giá" đã tạo ra một cơn sốt đầu cơ mãnh liệt. Dòng sản phẩm "Huyền Nguyên" của thương hiệu Dayi, một tiêu chuẩn trong giới sưu tầm, đã tăng giá phi mã. Từ mức khoảng 70.000 nhân dân tệ vào năm 2017, giá của một đơn vị trà này đã leo lên đỉnh điểm gần 1,88 triệu nhân dân tệ vào năm 2021, vượt xa giá trị của vàng nếu tính theo cùng trọng lượng.
Tuy nhiên, cơn sốt này đã nhanh chóng kết thúc. Giá của dòng trà "Huyền Nguyên" đã rơi tự do xuống chỉ còn khoảng 380.000 nhân dân tệ vào tháng 6/2025, tương đương mức giảm gần 80% so với đỉnh cao bốn năm trước. Đây không phải là một đợt điều chỉnh thông thường, mà là sự sụp đổ của một bong bóng đầu cơ được xây dựng hoàn toàn dựa trên kỳ vọng.
Nguyên nhân và hệ quả từ một thị trường mất niềm tin
Sự sụp đổ của thị trường trà Phổ Nhĩ xuất phát từ nhiều yếu tố cộng hưởng. Khi nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại, lợi nhuận doanh nghiệp thu hẹp và thị trường bất động sản đóng băng, sức tiêu thụ các mặt hàng cao cấp đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chiến dịch chống tham nhũng của chính phủ cũng khiến trà Phổ Nhĩ, vốn từng là một món quà biếu sang trọng và quyền lực, mất đi một lượng lớn khách hàng quan trọng.
Thị trường này bộc lộ điểm yếu cố hữu khi có đến hơn 70% người tham gia là nhà đầu cơ thay vì người tiêu dùng thực thụ. Họ mua vào với kỳ vọng bán lại cho người đến sau với giá cao hơn. Khi dòng vốn mới không còn đổ vào, mô hình này nhanh chóng sụp đổ.
Hệ quả của cuộc khủng hoảng ngày càng rõ rệt. Nhiều nhà đầu tư đã mất trắng tài sản, thậm chí không thể thanh toán phí lưu kho. Tại Phòng Thôn (Quảng Châu), trung tâm giao dịch chiếm tới 80% thương mại trà Phổ Nhĩ toàn quốc, hiện tượng các kho trà bị bỏ hoang đang diễn ra phổ biến. Các chủ kho buộc phải bán đấu giá những lô "trà vô chủ" này với giá chỉ bằng một phần ba thị trường, tạo ra một vòng xoáy kéo giá chung đi xuống sâu hơn.
Sự kiện này đã tác động trực tiếp đến sinh kế của người nông dân tại Vân Nam, nhiều vùng trồng trà đã bắt đầu chuyển đổi sang cây cà phê. Theo Simon Zhao, một chuyên gia tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, sự suy giảm lần này khác với các chu kỳ trước đây vì nó diễn ra trong lúc niềm tin vào các kênh đầu tư tài sản đã suy giảm nghiêm trọng. Ông cảnh báo: "Giá nhà đất vẫn đang tìm đáy, đừng nói đến trà, rượu vang hay các bộ sưu tập nghệ thuật".
Sự sụp đổ của thị trường trà Phổ Nhĩ là một lời nhắc nhở rằng trong một nền kinh tế đang thay đổi, các tài sản xa xỉ không phải là kênh trú ẩn an toàn. Giá trị thực sự của một sản phẩm cuối cùng phải đến từ nhu cầu tiêu dùng, không phải từ các cơn sốt đầu cơ.
Nguồn: SCMP, Fortune, BI
